Jak prawidłowo zmieniać biegi w samochodzie?

Zmiana biegów w samochodzie to jedna z fundamentalnych umiejętności każdego kierowcy. Choć dla wielu osób jest to rutynowe działanie, prawidłowa technika wykonywania tej czynności ma kluczowe znaczenie dla efektywnej jazdy, zużycia paliwa oraz trwałości układu napędowego pojazdu. Dowiedzmy się, jak zmieniać biegi w samochodzie w sposób prawidłowy.

Prawidłowa zmiana biegów w samochodzie - dlaczego jest ważna?

Zanim przejdziemy do wyjaśnienia jak zmieniać biegi w samochodzie, warto zacząć od wyjaśnienia, dlaczego w ogóle jest to tak istotne. Trzeba bowiem wiedzieć, że prawidłowa zmiana biegów oddziałuje na wiele aspektów funkcjonowania pojazdu. Przede wszystkim, prawidłowo dobrany bieg pozwala utrzymać obroty silnika w optymalnych warunkach pracy, co przekłada się między innymi na mniejsze zużycie paliwa. Zarówno zbyt niskie, jak i zbyt wysokie obroty powodują znaczny wzrost kosztów eksploatacji.

Kolejnym ważnym elementem jest trwałość elementów układu napędowego. Zbyt gwałtowna zmiana biegów, szczególnie przy wysokich obrotach silnika, może powodować nadmierne obciążenia na elementach skrzyni biegów, pedale sprzęgła, czy w wałach napędowych. Trzeba więc zmieniać biegi prawidłowo, ale także poddawać skrzynię regularnym przeglądom i wymianie oleju, aby móc użytkować ją bez problemów przez wiele lat.

Ostatnim, lecz równie istotnym aspektem, jest komfort jazdy. Płynna i bezproblemowa zmiana biegów przekłada się na poprawę jakości podróży zarówno dla kierowcy, jak i pasażerów. Brak szarpnięć czy trzasków przy zmianach biegów sprawia, że jazda staje się przyjemniejsza, zwłaszcza w warunkach miejskiego ruchu, gdzie częste zmiany prędkości są nieuniknione.

Jak prawidłowo zmieniać biegi w samochodzie?

Technika zmiany biegów może być dość skomplikowana, zwłaszcza dla początkujących kursantów, którzy przygotowują się do egzaminu na prawo jazdy kat. B. Zwykle jazdy w ramach kursu oraz sam egzamin odbywa się samochodem wyposażonym w manualną skrzynię biegów, ale co do zasady każdy kursant ma możliwość wyboru w tym zakresie.

Decydując się na samochód z automatyczną skrzynią biegów co prawda pozbywamy się konieczności nauki płynnej zmiany biegów, ale trzeba wiedzieć, że otrzymamy wówczas prawo jazdy z kodem 78, który zabrania prowadzenia pojazdów z ręczną skrzynią biegów. Wiele osób woli więc nie ograniczać się do automatów podczas robienia kursu, aby później - w razie różnych okoliczności - posiadać uprawnienia i umiejętności pozwalające na poprowadzenie każdego samochodu.

Różnice w budowie dźwigni

Jak zmieniać biegi w samochodzie? Zacznijmy od tego, że dźwignia może mieć różne przełożenia, w zależności od modelu i marki auta. W pierwszej kolejności warto więc zaznajomić się z układem poszczególnych biegów w Twoim samochodzie, w tym zwłaszcza biegu wstecznego, bo zwykle to właśnie on sprawia najwięcej trudności. Istnieją samochody, w których włącza się go standardowym przesunięciem dźwigni, ale w innych może to wymagać wcześniej wciśnięcia dźwigni, włączenia na niej przycisku albo podniesienia pierścienia pod dźwignią.

Zmiana biegów a obciążenia silnika

Pierwsza zasada mówi o tym, że zmiana biegu powinna odbywać się w odpowiednich zakresach prędkości obrotowej silnika. To ważne zwłaszcza podczas przechodzenia na niższy bieg, bo jeżeli prędkość będzie wtedy zbyt duża, może to spowodować zgrzyt, a nawet uszkodzić silnik i skrzynię biegów. Skąd wiedzieć, że zbliżamy się do granicy zakresu i musimy zmienić bieg? Sygnałem alarmowym może być to, że pojazd zaczyna tracić moc, staje się mniej responsywny na pedał gazu lub wydaje niepokojące dźwięki.

Ważnym aspektem jest także utrzymanie równowagi między oszczędnością paliwa a dynamiczną jazdą. W zależności od warunków drogowych i stylu podróżowania kierowca może dostosować te elementy do swoich preferencji. Dla osiągnięcia maksymalnej oszczędności paliwa zaleca się zmianę biegów przy niskich obrotach, natomiast w przypadku dynamicznej jazdy można utrzymać wysokie obroty dla lepszej reakcji na gaz.

Oczywiście trzeba też pamiętać o tym, że w trakcie jazdy nie włączamy biegu wstecznego ani pierwszego. Można zrobić to tylko i wyłącznie po uprzednim zatrzymaniu pojazdu.

Prawidłowe operowanie lewarkiem skrzyni biegów

Odpowiedź na pytanie, jak zmieniać biegi w samochodzie, obejmuje także kwestię prawidłowego obchodzenia się z lewarkiem skrzyni biegów. Gdy wrzucamy wyższy bieg, trzeba oprzeć lekko zgiętą dłoń o środek dźwigni i poprowadzić ją w linii prostej. Podczas redukcji biegów ułożenie ręki i zasada jej prowadzenia jest taka sama. Należy pamiętać też o delikatnej zmianie biegów, bo siłowe działanie spowoduje szarpnięcie. Poza tym agresywne szarpanie drążka czy jego dociskanie przyspieszy zużywanie się skrzyni. Błędem jest także permanentne opieranie ręki na gałce dźwigni zmiany biegów. Trzeba bowiem wiedzieć, że mechanizm skrzyni jest bardzo czuły i nawet tak niewielki ciężar wywiera na niego niepotrzebny nacisk.

Jak zmieniać biegi w koordynacji z pedałami?

W kwestii tego, jak zmieniać biegi w samochodzie, ważne jest także, aby obsługę lewarka skrzyni biegów skoordynować z wciskaniem pedałów. Poznajmy zasady obowiązujące w tym zakresie.

Sprzęgło

Używanie dźwigni skrzyni biegów musi być skoordynowane z wciskaniem sprzęgła. Jeden z najczęściej popełnianych błędów to zmienianie biegów z pedałem sprzęgła niewciśniętym do oporu. Taka jazda powoduje szybsze zużywanie się elementów przekładni, dlatego jeżeli nie chcemy bezmyślnie wydawać pieniędzy na naprawy, lepiej pamiętać o wciskaniu do końca pedału sprzęgła.

Trzeba wystrzegać się także postoju z wciśniętym pedałem sprzęgła, np. podczas czekania na zmianę świateł. Zamiast tego lepiej ustawić bieg neutralny i zaciągnąć hamulec ręczny, tym bardziej, że pozwoli to też odpocząć naszej nodze. Na żywotność sprzęgła negatywnie wpływa również jazda ze stopą opartą o ten pedał, dlatego lepiej ustawić ją na podnóżku z lewej strony.

Ostatnią kwestią jest puszczenie pedału sprzęgła. W przypadku zmiany przełożenia z pierwszego na drugi bieg, należy robić to powoli - przez około 2 sekundy, ale dokonując zmiany np. z 4 na 5 bieg, można zrobić to o wiele szybciej. Pamiętajmy też, aby po redukcji biegu nie zdejmować od razu nogi ze sprzęgła, bo może to spowodować szarpnięcie.

Gaz

W trakcie zmiany biegów trzeba też prawidłowo operować pedałem przyspieszenia. Zarówno przy zwiększaniu biegu, jak i wtedy, gdy włączamy niższy bieg, należy zdjąć nogę z gazu. Nie powinniśmy używać go w momencie wciskania sprzęgła, bo w przeciwnym razie tracimy płynność jazdy. Można zrobić to dopiero po uwolnieniu sprzęgła albo ewentualnie delikatnie dodać gazu podczas wypuszczania sprzęgła, zwłaszcza gdy chodzi o pierwszy bieg i ruszanie ze wzniesienia.

Redukowanie biegów zamiast używania hamulca

Dobrą praktyką jest też redukowanie biegów przed zbliżaniem się do skrzyżowania czy przygotowując się do skrętu. Wówczas możemy wytrącić prędkość bez użycia hamulca albo używając go w niewielkim stopniu, co ograniczy zużycie paliwa i pomoże zaoszczędzić klocki oraz tarcze hamulcowe. Taka redukcja biegów zapewni też większą kontrolę nad pojazdem, bo nie musimy wciskać pedału hamulca, a dzięki temu możemy szybciej zareagować, np. widząc za nami rozpędzony pojazd.

Jak operować automatyczną skrzynią biegów?

Dla wielu kierowców własnoręczna zmiana biegów w samochodzie jest zwyczajnie męcząca, dlatego coraz większą popularność zyskują automatyczne skrzynie biegów. Wówczas nie trzeba już zastanawiać się, kiedy nacisnąć sprzęgło i jak prawidłowo zmieniać biegi, bo skrzynia automatyczna sama dobiera odpowiedni bieg w zależności od prędkości pojazdu, obciążenia silnika i nacisku na pedał gazu. Kluczowe jest jedynie zrozumienie jej podstawowych funkcji. Kierowca musi wybrać kierunek jazdy przód (D) lub tył (R), ewentualnie wybrać bieg neutralny (N) lub opcję parking (P). Nowsze skrzynie biegów pozwalają też często na wybór trybu jazdy, np. sportowy (S) czy zimowy (W).

Wypożycz auto z automatyczną skrzynią biegów

Jeżeli poprawna zmiana biegów w samochodzie sprawia Ci trudność, dobrym rozwiązaniem może być korzystanie z samochodu wyposażonego w automatyczną skrzynię biegów. W wypożyczalni samochodów CarFree znajdziesz bogaty wybór takich pojazdów. Skorzystanie z oferty może być dobrym pomysłem, gdy planujesz zakup samochodu i chcesz wypróbować, z jaką skrzynią biegów pracuje Ci się wygodniej albo w sytuacjach awaryjnych, gdy jedyny samochód, jaki masz pod ręką, jest wyposażony w skrzynię manualną, a nie potrafisz z takiej korzystać.

Wypożyczając samochód w CarFree, możesz wybrać spośród dwóch rodzajów skrzyni biegów: manualnej i automatycznej. Jesteśmy dostępni w całej Polsce, gwarantujemy przystępne warunki najmu i wypożyczamy auta na dowolny okres czasu. Koniec z zastanawianiem się, jak zmieniać biegi w samochodzie - wybierz pojazd z automatyczną skrzynią biegów i skup się na czerpaniu przyjemności z podróży!

Data aktualizacji artykułu: 12.02.2025